3. eternal recurrence, bengi dönüş ya da əbədi təkrarlanma adı ilə də qarşılaşa biləcəyiniz, friedrich nietzsche tərəfindən ortaya atılmış düşüncə eksperimenti.

nietzsche gay science əsərində belə bir şey xəyal etməyimizi istəyir:
bir gün bir iblisin -demon- qapına gəlib sənə bunları dediyini düşün “bu zamana qədərki və bundan sonrakı bütün həyatını təkrar-təkrar yaşamalı olacaqsan və bu həyatların içərisində yeni olan heç nə olmayacaq. bütün xoşbəxtliklərini, kədərlərini yenidən, eyni sıra ilə yaşayacaqsan bütün həyatlarında. hər düşüncə, hər akt, böyük ya da kiçik hər şey sənə yenidən geri qayıdacaq. bu hörümçək, ağacların arasındakı bu ay ışığı, bu an və mən. dəyişən heç nə olmayacaq.” nə edərdin? bu iblisi lənətləyərdinmi yoxsa ona qayıdıb bunumu deyərdin “sən bir tanrısan və bu dediklərin, eşitdiyim ən tanrısal şeylərdir!”

nietzsche-nin bu düşüncə eksperimenti ilə diqqət çəkmək istədiyi şey spiritual, dünyəvi olmayan bir şey ya da klassik reinkarnasiya deyil. düşüncə eksperimentinin məqsədi; verdiyimiz qərarlarda idarənin əlimizdə olması və hər qərar verərkən özümüzə “bu qərarı və onun gətirəcəklərini sonsuz dəfə yaşamaq istərdimmi?” sualını verməyimizdir. nietzsche bu düşüncəni həyatı tam anlamı ilə yaşaya bilmək üçün qəbul edilməli olan bir düşüncə olaraq təqdim edir.

“bu düşüncə səni ələ keçirdiyi zaman səni tamamilə dəyişdirəcək, və etdiyin hər şeydə bu sualı verəcəksən ‘bunu bir daha və sonsuz sayda yaşamaq istərdimmi?’”

mənbələr:
- gay science - friedrich nietzsche
- Stanford Encyclopedia of Philosophy